Analyse: The Maltese Falcon

In 1539, the Knight Templars of Malta, paid tribute to Charles V of Spain, by sending him a Golden Falcon encrusted from beak to claw with rarest jewels ~~~~~ but pirates seized the galley carrying this priceless token and the fate of the Maltese Falcon remains a mystery to this day

The Maltese Falcon (1941) is een film die door vele filmcritici wordt bestempeld als klassieker. De film is inmiddels al 77(!) jaar oud maar nog steeds prima te kijken. Dat vind ik toch altijd wel erg boeiend. We zijn, als samenleving, zo ontzettend veel veranderd in deze afgelopen 77 jaar. In 1941 stond de film als medium nog in de kinderschoenen, amper 20 jaar daarvoor waren ze nog bezig met Nosferatu en Charlie Chaplin.
The Maltese Falcon was de debuutfilm van regisseur John Huston. Hij zou later nog vele films regisseren, vele scenario’s schrijven en in vele films acteren. Ook voor Humprey Bogart was het een doorbraak. Daarvoor zat de Amerikaan in verschillende kleinere rollen, in datzelfde jaar nog in High Sierra. Hij speelde vaak gangsters maar was nooit eerder gecast als hoofdrolspeler.
Film-noirisme is een lastig uit te leggen genre/film movement. In een vorige blogpost heb ik het geprobeerd, dat kan je hier teruglezen. Ik was altijd al geïntrigeerd door Film Noir maar ik had nooit eerder echte een film gezien die wordt bestempeld als Film Noir. Waar anders mee te beginnen dan de film waarmee Film Noir ontstond: The Maltese Falcon.

Plot

Sam Spade: Yes, sweetheart?
Effie Perine: There’s a girl wants to see you. Her name’s Wonderly.
Sam Spade: Customer?
Effie Perine: I guess so. You’ll want to see her anyway. She’s a knockout.
Sam Spade: Shoo her in, Effie darling, shoo her in.

Humprey Bogart speelt Sam Spade, een private detective, die samen een bedrijfje runt met zijn partner Miles Archer in San Francisco in 1941. Ruth Wonderly (Mary Astor) loopt het kantoor binnen met een vraag. Ze vertelt dat haar zus is vermist en voor het laatst samen is gezien met een man genaamd Floyd Thursby.  Miles Archer gaat die nacht haar zus terughalen.
Het loopt die avond helemaal verkeerd af en Sam Spade wordt wakker gebeld met het bericht dat zijn partner is doodgeschoten. Hij probeert Ruth te bereiken in het hotel maar daar is ze al uitgecheckt. Sam wordt ondervraagd door politieagenten Tom Polhaus en Dundy die hem vertellen dat ook Floyd Thursby die avond is vermoord. Dundy suggereert dat Sam Thursby heeft gedood nadat hij ontdekte dat Thursby zijn partner had neergeschoten. Archers weduwe Iva gelooft dat Sam zijn partner heeft neergehaald zodat hij met haar alleen kan zijn.

Ruth belt het kantoor om haar nieuwe adres op te geven, Sam gaat haar opzoeken. Deze keer noemt ze haarzelf Brigid O’Shaughnessy. Ze is de vorige dag niet helemaal eerlijk geweest.

Spade: We didn’t exactly believe your story, Miss Wonderly. We believed your 200 dollars. I mean, you paid us more than if you had been telling us the truth, and enough more to make it all right.

Thursby was haar partner en hij heeft waarschijnlijk Archer vermoordt. Maar, zegt ze, ik weet niet wie Thursby heeft vermoord. Sam gelooft haar niet maar belooft toch de moorden te onderzoeken.

Terug in zijn kantoor komt een man genaamd Joel Cairo op bezoek. Hij houdt Sam onder schot en wil zijn kantoor overhoop halen op zoek naar een ‘black figure of a bird’.  Sam kan het geweer uit zijn handen halen en slaat Joel bewusteloos. Joel komt weer bij en biedt Sam 5000 dollar als hij het beeldje terug kan vinden. Sam klopt weer aan bij Brigid O’Shaughnessy en vertelt dat hij net Joel Cairy heeft ontmoet die op zoek is naar een zwarte vogel. Ze gaan samen naar het huis van Sam om daar Joel Cairo te ontmoeten. Daar vertelt Joel Cairo over het beeld en over de ‘Fat man’, de huidige eigenaar van het beeld.

Sam Spade: (tegen Cairo) When you’re slapped, you’ll take it and like it.

Op dat moment kloppen agenten Polhaus en Dundy aan. Ze ontdekten de affaire die Sam had met de weduwe Iva en verdenken nu Sam van de moord op zijn partner. Ze horen een schreeuw uit de woonkamer. Joel Cairo zegt dat hij is aangevallen en dat Brigid en Sam hem proberen te vermoorden. Sam lacht er om en zegt dat het een grapje is en de anderen volgen. Nadat de agenten en Joel weg zijn probeert Sam nog wat informatie uit Brigid te halen maar ze blijft stil en die nacht hebben ze wilde avonturen in de slaapkamer.

De volgende ochtend belt Sam Joel op in de lobby van diens hotel. Daar ziet hij een jongeman, Wilmer, achter een krant zitten. Deze jongeman  achtervolgde hem al een paar dagen. Sam geeft aan hem door dat hij zijn baas, Kasper Gutman alias de ‘Fat Man’, wil spreken. Cairo blijkt de hele nacht te zijn ondervraagd door de politie. In het kantoor van Sam is Brigid aanwezig, haar huis is doorzocht en ze voelt zich niet veilig. Sam regelt dat ze bij zijn secretaresse kan slapen. Sam maakt een afspraak om de officier van justitie te zien. Daaropvolgend belt de ‘fat man’, Kasper Gutman. Ze ontmoeten elkaar in zijn hotelkamer.

Spade: Now let’s talk about that black bird.

Gutman geeft geen informatie vrij, Sam wordt boos en loopt de kamer uit. Sam praat met de officier van justitie over de moord op Thursby. Later komt Sam Wilmer weer tegen, Wilmer houdt zijn pistool naar Sam gericht om hem mee te nemen naar Kasper Gutman. Uiteraard laat Sam zich niet zomaar meenemen, hij overmant Wilmer maar gaat toch nog naar Kasper Gutman.

Hier vertelt Gutman aan Sam het verhaal van de Maltese Falcon. Gutman biedt 25,000 dollar aan Sam als hij het beeldje kan opsporen plus een kwart van de opbrengst als het beeldje weer wordt verkocht. Sam heeft er alleen niks aan want zijn drankje was gedrogeerd en hij valt bewusteloos neer. Wilmer en Cairo komen binnen uit een aangrenzende kamer en vertrekken samen met Gutman. Als Sam weer wakker wordt vindt hij een krant met een omcirkeld stuk, de arriveertijd van het schip La Paloma. Hij gaat naar de haven om het schip te bezoeken, maar hij ontdekt daar dat de boot in lichterlaaie staat. Sam keert terug naar zijn kantoor. Daar komt een man binnengestrompeld, hij heeft meerdere kogelwonden. Het is de kapitein van La Paloma en hij heeft een pakketje bij zich. Hij overlijdt daar in Sam’s kantoor. Het pakketje bevat de Maltese Falcon. Hij bergt deze op in een kluisje op het busstation.

Hij wordt in de val gelokt door Brigid, tijdens een telefoongesprek met Sam acteert ze alsof ze wordt aangevallen. Sam rijdt er heen maar merkt daar dat het een val was. Hij keert terug en vindt daar Brigid die op hem aan het wachten was. In zijn appartement zijn Wilmer, Cairo en Gutman. Gutman geeft Sam 10.000 om de Maltese Falcon te overhandigen. Sam heeft iemand nodig die de moorden op zich neemt en hij stelt Wilmer voor. Gutman gaat hiermee akkoord, Wilmer uiteraard niet en wordt gewelddadig. Sam slaat hem bewusteloos en belt zijn secretaresse om het pakketje met de Maltese Falcon op te halen. Ze openen met z’n allen het pakketje. Daar ontdekt Gutman dat het een namaak is, deze is gemaakt van lood.

Joel Cairo: You… you bungled it. You and your stupid attempt to buy it. Kemedov found out how valuable it was, no wonder we had such an easy time stealing it. You… you imbecile. You bloated idiot. You stupid fat-head you.

Wilmer is ondertussen ontsnapt. Gutman gaat naar Istanbul om het echte pakketje op te sporen, hij vraagt Cairo om mee te gaan. Ook vraagt Gutman aan Sam of hij zijn 10.000 dollar terug mag. Sam geeft 9.000 terug, hij houdt een gedeelte voor zijn gemaakte onkosten. Terwijl de politie onderweg is ondervraagt Sam Brigid.

Wie heeft nou wat gedaan?

Op het einde wordt het hele plot uitgelegd. Het zit als volgt:

Spade: Now why did you shoot Miles?

Brigid en Floyd Thursby waren partners en zij stalen de Maltese Falcon. Het hele verhaal lang dacht Sam dat Thursby van Brigid af wilde, maar het was andersom. Brigid wilde van Thursby af. Ze zette de hulp in van Spade en Archer. Toen ze ontdekte dat Thursby niet wilde schieten op Archer deed ze het zelf. Gutman hoorde dat Brigid en Thursby het beeldje hadden gestolen en vermoordde Thursby. Maar ze hadden het beeldje niet, dat had de kapitein. Ook die moest er aan geloven.
Nadat Gutman en Cairo de kamer verlaten belt Sam de politie op om ze aan te geven. We ontdekken niet of de politie ze op tijd kan oppakken. Brigid probeert met al haar femme fatale-trucjes te zorgen dat Sam haar niet zal aangeven bij de politie. Maar dat doet hij wel.

Film Noir

In deze film is Brigid O’Shaugnessy de femme fatale, ze gebruikt haar schoonheid en seksualiteit om de mannen om haar vinger te winden. Ze is slim, geniepig en gewelddadig. De andere belangrijke vrouw is de secretaresse van Sam, Effie. Zij is de nurturing woman, ze is zachtaardig, denkt niet aan haar zelf en staat volledig achter haar man.
De film maakt gebruik van low-keybelichting, hier wordt een wereld gecreëerd waar alles veel schaduwen heeft en veel contrast bestaat. Het wordt gefilmd met één bron van licht. Dit zorgt voor een clair-obsur effect, ook wel chiaroscuro. Denk hierbij aan de schilderingen van Rembrandt en Caravaggio.

Ook is dit een film met een Mcguffin. Een Mcguffin is een voorwerp dat het plot voorbrengt maar geen andere reden heeft om in de film te bestaan. Het zorgt voor reacties van mensen op het voorwerp. Een ander bekend voorbeeld hiervan is de koffer in Pulp Fiction.