Film begrijpen: film noir
Wikipedia zegt: “Een film noir (uitspraak: /fɪlm.nwaʁ/; Frans voor zwarte film) is een film in de stijl en sfeer die in de eerste plaats wordt geassocieerd met misdaadfilms waarvan de hoofdfiguren in een existentieel bedreigende en nihilistische wereld leven”
Een blijvende vraag in de filmwereld: is de film noir een genre of niet? Er zijn wel kenmerken waar een film noir zich aan voldoet, externe camerastandpunten, contrastrijke belichting. Vaak is er een mannelijk personage die door regenachtige steegjes loopt en nadenkt over zijn leven door middel van flashbacks. Opgejaagd door gebeurtenissen uit zijn verleden. Hierdoor raakt de hoofdpersoon verstrikt in een doolhof van raadsels en onoplosbare problemen. Meestal is de algemene vijand of obstakel de femme fatale, een vrouw met een perfect lichaam en bovenal ongrijpbaar als persoon.
De film noir had zijn hoogtepunt tijdens het hoogtepunt van Hollywood zelf, de jaren ’40 en ’50. De wereld verkeerde in moeilijke tijden en de films zijn een weerspiegeling van de sfeer en emoties in die jaren. Ook is het beïnvloed door Duits Expressionisme
Een belangrijk voorbeeld van een film noir is The Maltese Falcon. In deze film is Brigid O’Shaugnessy de femme fatale, ze gebruikt haar schoonheid en seksualiteit om de mannen om haar vinger te winden. Ze is slim, geniepig en gewelddadig. De andere belangrijke vrouw is de secretaresse van Sam, Effie. Zij is de nurturing woman, ze is zachtaardig, denkt niet aan haar zelf en staat volledig achter haar man.
De film maakt gebruik van low-keybelichting, hier wordt een wereld gecreëerd waar alles veel schaduwen heeft en veel contrast bestaat. Het wordt gefilmd met één bron van licht. Dit zorgt voor een clair-obsur effect, ook wel chiaroscuro. Denk hierbij aan de schilderingen van Rembrandt en Caravaggio.
De term film noir wordt te vaak gebruikt als genre voor moeilijk classificeerbare films zoals On Dangerous Grounds, Casablanca en Mildred Pierce. Volgens James Damico, een kenner op film noir gebied, zijn er ‘dingen’ waar een film noir zich aan houdt.
“Either because he is fated to do so by chance or because he has been hired for a job specifically associated with her, a man whose experience of life has left him sanguine and often bitter meets a not-innocent woman of similar outlook to whom he is sexually and fatally attracted. Through this attraction, either because the woman induces him to it or because it is the natural result of their relationship, the man comes to cheat, attempt to murder, or actually murder a second man to whom the woman is unhappily or unwillingly attached (generally he is her husband or lover), an act which often leads to the woman’s betrayal of the protagonist, but which in any event brings about the sometimes metaphoric, but usually literal destruction of the woman, the man to whom she is attached, and frequently the protagonist himself.”
Dit is de meest bekende definitie van film noir, al heeft het niet heel veel succes. Er zijn maar een aantal films die door deze definitie onder te term film noir vallen. (The Lady From Shangai, The Postman Always Rings Twice, Double Idemnity, Gun Crazy, Human Desire, Criss cross, Out of the Past, Where Danger Lives, The Killers). Na de “gouden periode” van de film noir gingen steeds meer b-films over op de film noir. Dat was de grens van het einde van de bloeiperiode. En wat is een b-film hoor ik je vragen? “A B movie is a movie in which the sets shake when an actor slams the door.”
Nog meer weten over film noir?
Ik heb het boek Film Noir gebruikt van Versus, een uitgave van Cinema Thema uit 1984
“A Panorama of American Film Noir (1941-1953)” Door Raymond Borde, Etienne Chaumeton
The Philosophy of Film Noir, door Mark T. Conard
4 Replies to “Film begrijpen: film noir”