Essay: De comeback van de western

Het typische beeld van een western komen we tegenwoordig niet meer tegen in films. Hoe kan het dan dat het genre een comeback aan het maken is?

De naam western zegt het al, het speelt zich af in het westelijke gedeelte van Noord-Amerika. Bij een westernfilm denk je gelijk aan grote zanderige vlaktes, cowboys, indianen, pistoolgevechten… en de vorige eeuw.  Het genre is nooit heel succesvol geweest. De eerste westerns stammen uit het begin van de 20^e eeuw. De meeste westerns tussen 1920 en 1940 waren low-budgetfilms met een weinig variërend plot. Daarnaast sloeg het idee van de westerns niet aan buiten de Verenigde Staten. In de klassieke western is de hoofdpersoon vaak een klassieke held, een cowboy die strijdt voor het recht. In de latere westerns verandert dit beeld van de held naar een cowboy met een vaak grimmig verleden.

Westernfilms spelen voornamelijk af in het westen van Noord-Amerika tussen de periode van 1850 en begin 20e eeuw. Na de Amerikaanse burgeroorlog (1861-1865) werden de Prairie-Indianen op de Great Plaines grotendeels weggedreven door de blanken.
Het conflict tussen de Indianen en de blanke pionieren is een van de basisthema’s van het genre. Vaak wordt deze strijd gestreden tussen de indianen en de cowboys. Dit waren mannen die waren ingehuurd door ranchers om vee over kilometers afstand te vervoeren. Om de orde te houden in dorpjes en steden waren de sheriff en U.S. marshal belangrijke figuren.

Zo rond de jaren ’90 heeft het genre een verandering ondergaan, door films als ‘Dances With Wolves’ (1990) en ‘The Revenant’ (2015). Beide films zijn typische westerns, maar wel op hun eigen manier. Het belangrijkste verschil tussen de oude en de moderne westerns zit in een paar cruciale verschillen. ‘Dances with Wolves’ zorgde voor een belangrijke omwenteling in het beeld dat wij kregen van westerns over Indianen. Cowboys and Aliens (2011) veranderde de Indianen in buitenaardse wezens, wat overigens niet zorgde voor een kassucces. Brokeback Mountain nam de western cowboys en bracht het naar een andere tijd, het speelt zich af in de jaren ‘60 van de vorige eeuw. ‘No Country for Old Men’ (2007) van de gebroeders Coen verplaatste de western in tijd én locatie, het speelde zich af in de zuidelijke staat Texas in de jaren ’80. De films ‘The Revenant’ en ‘The Hateful Eight’ (beiden uit 2015) hebben de zanderige woestijn ingeruild voor koude sneeuwvlaktes.
Naast locatie, tijd en etniciteit is er een groot verschil in de vrouwelijke emancipatie. We zagen het al in de originele ‘True Grit’ uit 1969 en de remake uit 2010. Ook de film ‘Meek’s Cutoff’ uit 2010 heeft een vrouwelijke hoofdpersoon in plaats van een mannelijke. Vrouwen speelden in de klassieke westerns nauwelijks een rol, in de moderne westerns zijn ze veel meer aanwezig. Zeker ook in de recent uitgekomen Netflix mini-serie Godless.
Veel films met aspecten van een western zijn uitgekomen en zullen binnenkort verschijnen. Het genre maakt dus een comeback, maar wel op een nieuwe moderne manier.

Spaghettiwesterns

Spaghettiwesterns zijn specifieke westerns uit de twintigste eeuw. Dit waren films rond de jaren ’60 die allen geïnspireerd waren door het succes van regisseur Sergio Leonie. Hij creëerde een reeks films die qua stijl heel anders waren dan alle voorgaande westerns. Filmrecensenten gaven de bijnaam spaghetti omdat de films werden geproduceerd en geregisseerd door Italianen. Bekende films zijn ‘A Fistful of Dollars’, ‘For a Few Dollars More’, ‘The Good, the Bad and the Ugly’.